Behandeling bij stress en burn-out – een breed inzetbare aanpak

Boekrecensie

Behandeling bij stress en burn-out – een breed inzetbare aanpak - Anita Roelands en Henriette Deckers

De werkdruk neemt toe en steeds meer werknemers melden zich ziek vanwege fysieke klachten en/of psychische problemen. Overmatige stress en uitputting kunnen prominent aanwezig zijn en herstel in de weg staan. Roelands en Decker trachten met dit boek een basis te leggen voor de behandeling van burn-out met als doel de client naar een goed, blijvend herstel te helpen. Hierbij is er aandacht voor zowel de psychische als lichamelijke klachten die bij een burn-out aanwezig zijn.

Aan de hand van vijf essentiële ‘sleutels’ wordt de behandeling van mensen met burn-outklachten uitgelegd en onderbouwd. Dit met als doel dat de cliënt herstelt en daarna vitaal blijft.

Bij sleutel 1 wordt uitgebreid uitgelegd hoe het stress- en herstelsysteem werkt. Dit geeft de cliënt inzicht in het ontstaan van de uitputting, maar laat ook zien hoe deze stressklachten in stand blijven. Zo kan iemand onbewust het stresssysteem extra activeren bij vermoeidheid. Dit wordt een compensatoire stressreactie genoemd. Daarnaast wordt uitgelegd hoe het lichaam in een overdrive komt, wat tot roofbouw leidt. De werking van het herstelsysteem van het lichaam wordt eveneens uitgelegd. De uitgebreide uitleg van de werking van het stress- en herstelsysteem vind ik sterk, aangezien vermoeidheid een van de voornaamste klachten is bij burn-out en overspannenheid. Bij uitputting is er nog geen ruimte voor herstel. De kennis over hoe het stress- en herstelsysteem werkt draagt bij aan het herstel, doordat de client leert begrijpen en herkennen hoe deze systemen bij zichzelf werken.

Bij sleutel 2 ligt de focus meer op het activeren van het herstelsysteem. Dit leer je door mentaal en fysiek op te laden. Iets met plezier doen bijvoorbeeld, of ontspanningsoefeningen. Sleutel 3 richt zich op het toepassen van zelfzorg aan de hand van het herkennen van signalen van stress. De onderliggende copingstijlen van de cliënt en de effecten hiervan vallen onder de vierde sleutel. Herkennen van de signalen in het lichaam spelen hierin een grote rol. De begeleiding van de cliënt tot aan volledig herstel en re-integratie in werk en leven is de laatste sleutel.

De bovengenoemde vijf sleutels vallen onder de drie-stappenmethode van de behandeling van burn-out; Basis, Bewust en Bekwaam. In het boek is stap 1 de basis waarin de focus ligt op onder andere psycho-educatie, leefregels, dagindeling en sport en beweging. Dit deel van de behandeling is vooral gericht op het fysieke herstel. Er worden een vijftiental leefregels opgesomd. Hierbij vraag ik me wel af of dit niet te veel is in deze fase en of cliënten dit als druk kunnen ervaren.

Bij stap 2 (bewust) gaat de behandeling meer in op bewustwording van het lichaam en de signalen die het lichaam geeft. Het verkrijgen van inzicht in roofbouwpatronen komt aan de orde. We hebben bij stress en uitputting de voorkeur voor bepaalde copingstijlen, die niet altijd meer helpend zijn en kunnen leiden tot verdere roofbouw. Verder worden de vier fasen Van gezond naar burn-out van Van der Burg & Reijen besproken. Deze fasen lopen van groen (normaal) via geel (risicofase) naar paars (chronische overbelasting) en rood (instorting). De bijlage met signalen per fase vind ik een goede aanvulling. Deze geeft een goed beeld van welke klachten bij welke fase horen. Niet elke cliënt kan dat zelf bedenken.

In stap 3 (bekwaam) van de behandeling ligt de nadruk op het hervatten van de werkzaamheden vanuit de nieuwe leefwijze van de cliënt. Het bekwaam zijn in accu- en stressmanagement in de verschillende levensgebieden van de cliënt. Als er sprake is van werkhervatting dan zijn er vier voorwaarden om tot deze stap te komen. De cliënt is uit de overdrive, is in staat het herstelsysteem te activeren, kan herstelmomenten nemen en heeft weer zin om aan de slag te gaan.

De oorzaak van burn-out is gelegen in de combinatie van werk, privé en persoonlijkheidsfactoren. Aan deze oorzaken wordt in dit boek aandacht besteed. Ook de context waarin de client zich bevindt, wordt er in de gehele behandeling bij betrokken. Als de cliënt fysiek hersteld is en voldoende veerkracht en cognitieve vermogens heeft, kan er aandacht worden besteed aan onderliggende problematiek. Denk hierbij aan een trauma of onderliggende overtuigingen die een goed herstel in de weg staan.

Het boek geeft een breed beeld van wat burn-out is (wat ook tot uitdrukking komt in de uitgebreide bronnenlijst). Hierbij wordt ook het onderscheid tussen burn-out enerzijds en overspannenheid, depressie of angst anderzijds toegelicht. Dit is mijns inziens heel belangrijk, want een coach die geen wetenschappelijke studie heeft gedaan, dient zich bewust te zijn dat vermoeidheid en uitputting ook een uiting kan zijn van depressie. Dan heeft de client andere professionele hulp nodig.

Er zijn veel bijlagen met veel informatie waar regelmatig naar verwezen wordt. Hierbij vroeg ik me wel af of sommige informatie niet beter in het boek had kunnen staan.

Samenvattend vind ik het een zeer goed en uitgebreid boek waarin veel aspecten van een burn-out aan bod komen. De drie-stappenmethode is helder en concreet uitgelegd en onderbouwd. Eveneens komen de valkuilen voor zowel de behandelaar als de cliënt naar voren. Ook voor mensen die zelf met stressklachten worstelen kan het boek soelaas bieden. De aandacht voor het fysieke herstel bij deze behandeling, maakt het breed inzetbaar bij burn-out en stressklachten en eveneens bij ziektebeelden waarbij uitputting en stress een rol spelen.

Mo Landsman, studente Klinische Psychologie aan de Open Universiteit

Website www.chronisch-flexibel.nl