Gekleurde passie

Nieuwe activiteiten die je ontdekt en die erg leuk zijn om te doen, onderneem je in het begin vaker. Daarnaast zoek je filmpjes op internet met uitleg, informatie of voorbeelden over je nieuwe bezigheid. Je praat met anderen erover en je wordt lid van een club of facebookgroep. Doordat je de activiteit vaker doet, word je er beter in en ga je het nog vaker doen en verdiep je je verder in de materie gerelateerd aan deze nieuwe hobby of activiteit. En het voelt goed en smaakt naar meer; het is een passie geworden! Herkenbaar?
 

Passie
Bij passie draait het om de neiging om veel tijd en energie te steken in activiteiten die je leuk en fijn vindt om te doen en daarnaast belangrijk vindt om mee bezig te zijn (Vallerand, 2012). Dit kunnen bezigheden zijn binnen je werk of activiteiten die je in je vrije tijd graag doet, zoals bijvoorbeeld sporten, creatief bezig zijn, lezen of fotografie. Het laat zien welke kwaliteiten jij waardeert aan jezelf. Zelf ben ik sinds een aantal jaar dol op het inkleuren van kleurplaten voor volwassenen. Het liefst kleur ik platen in waar dieren op staan. Het is heerlijk ontspannend en ook wel uitdagend om een mooie ‘plaat’ te maken. Hier besteed ik regelmatig mijn tijd en aandacht aan omdat ik het een fijne bezigheid vind. Creatief bezig zijn is voor mij iets wat bij het leven hoort en van groot belang voor mijn kwaliteit van leven. Daarnaast vind ik het goed om een ontspannende bezigheid om handen te hebben die ik makkelijk kan oppakken en kort of lang kan doen. Dus ja, het is wel een passie voor me.
 

Harmonieuze passie en obsessieve passie
Er bestaan twee soorten passies namelijk de harmonieuze passie en de obsessieve passie volgens het dualistische model van passie. (Vallerand, 2012; Lalande, D., Vallerand, R.J., Lafrenière, M.A.K., Verner-Filion, J., Laurent, F.A., Forest, J., Paquet, Y., 2017). Als je het gevoel hebt controle te hebben over de activiteit die je zo leuk vindt en in staat bent deze activiteit een belangrijke plek te geven in je leven maar dit is niet overheersend, kun je spreken van harmonieuze passie. Deze geliefde activiteit vormt geen belemmering om andere belangrijke dingen in je leven te blijven doen; het is in balans met elkaar. En het voelt goed.
Kleuren is voor mij een harmonieuze passie zijn; regelmatig zit ik te kleuren aan de keukentafel, ik kan het kleurspul zo aan de kant zetten wanneer ik dat wil en daarnaast geef ik het bewust een aanwezige plek in mijn dagelijkse leven. Ik ben in staat het inkleuren van leuke dierenplaten mee te laten golven op mijn behoeften. Heb ik wat meer ontspanning of afleiding nodig, dan kan ik makkelijk wat vaker en intenser met de ‘kleurderij’ bezig zijn. Is mijn focus voor een tijdje meer op andere activiteiten gericht? Dan lukt het me zonder problemen de kleurspullen (tijdelijk) op te bergen.
Toen ik net begon met kleuren in een periode dat ik ziek was kleurde ik het erg veel, vooral omdat dit een laagdrempelige en weinig intensieve bezigheid is. Soms leek deze nieuwe hobby mijn dagelijkse leven te beheersen. Het leek meer richting een obsessieve passie te gaan. Bij een obsessieve passie verliest iemand de controle over de activiteit, de activiteit is overmatig aanwezig (Lalande, Vallerand & Lafrenière et al., 2017; Vallerand, 2012). Dit kan problemen geven in andere belangrijke aspecten in het leven. Hoewel je steeds beter wordt in deze bezigheid, wat goed voelt, leidt het tegelijkertijd tot minder prettige gevoelens. Bij een harmonieuze passie kan de activiteit je in een flow brengen; je gaat er helemaal in op, je vergeet de tijd en je voelt je goed. Dit is goed je welbevinden. Bij een passie waarbij de balans tussen je passie en andere belangrijke dingen is verdwenen, de obsessieve vorm van passie, voel je tijdens en na de geliefde activiteit niet goed. En aangezien je deze activiteit veel doet, ben je minder tevreden met en over je leven.

Zo erg is mijn kleurpassie gelukkig niet geworden, hoewel er dus wel periodes zijn geweest waarin de kleurpennen een dominante plek innamen in mijn dagelijkse leven. Deels doordat het een nieuwe hobby was, erg leuk om te doen en dingen creëren draagt bij aan mijn welbevinden. Aan huis gebonden zijn voor een periode droeg hier aan bij. De andere kant is dat ik af en toe mijn planning enigszins liet bepalen door het kleuren. ‘Nog even dit stukje afmaken’ en vervolgens was het drie uur later. Dit gaf natuurlijk wel eens problemen met de planning of andere belangrijke zaken die moesten gebeuren. Uren kon ik er mee bezig zijn, ik had tig verschillende kleurboeken en soorten pennen en ik kon er veel over vertellen. Ik kan me zelfs een weekend herinneren dat ik met een vriendin een weekend samen erop uit waren  en we alleen maar hebben gekleurd. Dat was echt obsessief en tegelijkertijd heel gezellig!
Misschien ben ik wel iemand met een harmonieuze passie, met een licht gekleurde obsessie voor kleuren met leuke resultaten, toch?

Een leuke hobby kan tijdelijk een grotere plek innemen in je leven omdat je er enthousiast over bent en het wil leren. Op een bepaald moment is het goed om deze passie een gepaste ruimte te geven in je dagelijkse leven. Dan blijf je er van genieten tenslotte!

Verslaving of passie?
Deze video kwam ik tegen over passie en wat het verschil is met verslaving. Hierin stellen ze dat verslaving meer gaat over beloning in de vorm van dopamine krijgen door iets veel te doen wat je leuk vindt in de vorm van consumeren. Bij passie gaat het meer om het creëren van dingen die tot een toename van dopamine leidt, en dus een goed gevoel geeft. Je kan eveneens ontdekken wat jouw passie is!
 

Mo Landsman, studente Klinische Psychologie aan de Open Universiteit
www.chronisch-flexibel.nl

Gebruikte bronnen:
Lalande, D., Vallerand, R.J., Lafreniere, M.A.K., Verner-Filion, J., Laurent, F.A., Forest, J., Paquet, Y. (2017). Obsessive Passion: a compensatory response to unsatisfied needs. Journal of personality, 85(2), 163-178.

Vallerand, R. J. (2012). The role of passion in sustainable psychological well-being. Psychology of Well-Being: Theory, Research and Practice, 2, 1–21.10.1186/2211-1522-2-1