Veerkracht is voor Superman

Als superman is het makkelijk om veerkrachtig te zijn. De uitdagingen waar hij mee geconfronteerd wordt vallen vaak gemakkelijk binnen zijn capaciteiten. Voor ons als normaal mens zijn de uitdagingen echter groter en minder makkelijk om mee om te gaan. Innovatieve ontwikkelingen in de techniek en de voortschrijdende economische problematiek eisen wendbaarheid en een frequent strategisch herontwerp van organisaties, wat de vraag om veerkracht bij medewerkers vergroot. Een vraag om een superman.

En dan is het prachtig als je er één tegenkomt. Iemand die de uitdaging ziet in deze tijd van verandering en energie krijgt van het omgaan met tegenslagen en het op de proef gesteld worden door de omgeving. Hij of zij ziet problemen of bedreigingen eerder als kansen en herstelt gemakkelijk van stressvolle of traumatische ervaringen. Een superman of supervrouw die bij lastige problemen zich richt op de oplossing en toegewijd is aan het doel of de taak ondanks afwijzing, afleiding of tegenslag. Bij deze mensen vormt veerkracht een natuurlijke sterkte.

Wat natuurlijke sterktes zijn is besproken in de eerste editie van het Tijdschrift Positieve Psychologie waarbij verschillende profileringen genoemd zijn. James Brook en Dr. Paul Brewerton van Strengthscope® Partnership definiëren natuurlijke sterktes als volgt: “De onderliggende persoonlijke kwaliteiten die ons energie geven en waar het potentieel ligt om in te ontwikkelen en te presteren in het werk.

Er zijn 24 strengths opgenomen in Strengthscope®, een online strengths profiling tool, en Resilience (veerkracht)  is één van die 24 strengths. Veerkracht kan dus beschouwd worden als een natuurlijke kwaliteit die sommige mensen bezitten, en dat sommigen van ons bevlogen en gepassioneerd raken op het moment dat deze sterkte in praktijk wordt toegepast of uitgedaagd.

De wereld zit echter niet vol met supermannen en supervrouwen die allemaal veerkracht als één van de topsterktes hebben. Als medewerkers geen uitdaging en energie ervaren in het omgaan met tegenslagen, dan zijn er dus nog 23 andere sterktes waar ze over kunnen bezitten. Inzicht in welk potentieel je in je draagt en daarmee in de praktijk behendig omgaan, levert een mate van zelfverzekerheid en daadkracht die medewerkers helpen veerkrachtig te zijn. Dit zijn de compensatiemechanismes die met het bewust ontwikkelen en inzetten van je persoonlijke sterktes bereikt kunnen worden.

Gebruik je sterktes om veerkrachtig te zijn
Gebruik maken van je persoonlijke sterktes geeft mensen een gelukkig en positief gevoel (Gardner et al, 2013). Het geeft een vooruitzicht van kans rijkheid waarbij ze situaties kunnen beoordelen op de mogelijkheden die ze bieden. Optimism en Courage zijn twee voorbeelden van sterktes die als compensaties ingezet kunnen worden, waarbij men energie krijgt om situaties positief te beschouwen en het lef heeft om risicovolle situaties aan te gaan. Andere voorbeelden van sterktes die veerkracht kunnen stimuleren zijn de meer taakgerichte sterktes: result focus, creativity, flexibility en critical thinking. Er is ook een aangetoonde positieve relatie tussen het ontwikkelen van bepaalde sterktes als flexibility, creativity en self-improvement en het creatief omgaan met stressvolle situaties (Avey et. al, 2012). Elke sterkte heeft een potentieel die mogelijkheden biedt om het gemis aan een bepaalde sterkte te compenseren. Inzicht in je eigen potentieel creëert daarmee een zekere maakbaarheid, je weet wat je kunt, waar je bij jezelf op kunt vertrouwen en welke persoonlijke eigenschappen je kunt gebruiken om met situaties om te gaan.

Veerkrachtig in werkrelaties of teams
Soms wordt er veerkracht gevraagd binnen de relaties in het werk, hier geldt eigenlijk hetzelfde wat betreft de inzet van sterktes. Het moeten managen van relaties kan een inbreuk op veerkracht betekenen, vooral als dit politiek of diplomatiek optreden van iemand vraagt richting collega’s (Ovans, 2015). Het risico op conflict of confrontatie kan energie kosten, maar ook het moeten ‘lezen’ en aanvoelen van anderen, wat in dat soort situaties handig kan zijn, is niet voor iedereen een natuurlijke sterkte. Dit vraagt veerkracht, onder andere door het inzetten van andere sterktes die helpen om te gaan met relatiemanagement, zowel als functionele oplossing, als stimulans voor positieve emoties die een effect hebben op tevredenheid en prestaties in het werk (Barsade, 2007). Gezien de taakgerichtheid die gekoppeld is aan het werken in teams, kunnen taakgerichte sterktes helpen dit te compenseren. Voor hen die wel relationele sterktes bezitten zal het natuurlijk aanvoelen om relaties te onderhouden of te verdiepen in deze sociaal belastende situaties, en komt de veerkracht natuurlijkerwijs tot stand.

Conclusie
Betekent dit dat we allemaal supermannen en supervrouwen zijn? Feitelijk wel. Mits we het potentieel aan sterktes in onszelf benutten en toepassen, en onze potentiële zwaktes compenseren. Het hebben van Resilience als natuurlijke sterkte geeft echter het voordeel dat men van nature aangetrokken wordt door veeleisende situaties en daar energie van krijgt. Indien dit geen natuurlijke sterkte is, dan kunnen andere persoonlijke sterktes een compensatie leveren waardoor veerkracht alsnog ontstaat en men creatief en daadkrachtig omgaat met stressvolle situaties. Daarnaast zijn er natuurlijk bepaalde organisatie technieken en cognitieve vaardigheden die kunnen ondersteunen in persoonlijke effectiviteit, stress- en energiemanagement en die daarmee persoonlijke veerkracht kunnen vergroten.

Referenties:

• Avey, J.B. et al (2012). Impact of Employees’ Character Strengths of Wisdom on Stress and Creative Performance. Human Resource Management Journal. Vol 22, no 2, 2012, pages 165–181
• Barsade, S.G., Gibson, D.E. (2007) Why Does Affect Matter in Organizations? Academy of Management Perspectives. Vol 21. Pag 36-56
• Gardner, F. et al (2013). Strength-Based Positive Interventions: Further Evidence for Their Potential in Enhancing Well-Being and Alleviating Depression. Journal of happiness studies. Volume 14, Issue 4, pp 1241-1259
• Ovans, A. (2015). What resilience means, and why it matters. Harvard business review. https://hbr.org/2015/01/what-resilience-means-and-why-it-matters

Vincent Deinum is ontwerper en uitvoerder van programma’s gebaseerd op strengths development, team performance en leiderschapsontwikkeling. Werkzaam als consultant bij Fysergo BV, eigenaar van U Turn en partner in de Strengths Community Nederland.