Vluchtelingen en positieve psychologie – Kan dat samen?

Het thema vluchtelingen is alomtegenwoordig. In de media werd al vrij snel van de ‘vluchtelingencrisis’ gesproken. Niet onterecht: de grootste vluchtelingenstroom in Europa sinds de 2^de Wereldoorlog, mensen die geen dak boven hun hoofd hebben, gemeenten die overbelast zijn overvraagd, racistisch geweld tegen en door vluchtelingen, ik kan zo wel doorgaan. Maar als je goed kijkt, vind je af en toe positieve meldingen tussen alle ellende. En die hebben we hard nodig in tijden van crisis.

In deze meldingen herken ik veel elementen uit de positieve psychologie. Passie (iets waar ik zelf onderzoek naar doe) en talenten lijken een grote rol te kunnen spelen bij een goede integratie. Zo heb je voorbeelden van vluchtelingen die lid van een club worden en daardoor in een handomdraai integreren.

Mijn favoriete verhaal gaat over de Nigeriaanse vluchteling Emmason Amaraihi, die in een klein Alpenstadje in een Beiers mannenkoor mee zingt [i]. Emmason, 32 jaar, leeft in de sporthal die als onderkomen voor vluchtelingen dient. Hij liep een keer gewoon bij een repetitie van het koor binnen, één van de oudste verenigingen in Beieren. Na de aanvankelijke verassing nam deze traditionele club met voornamelijk wat oudere heren hun nieuwe bas Emmason hartelijk op in hun midden. De Beierse liedteksten zingt hij ondertussen vloeiend mee. Voor de meesten is hij de eerste vluchteling die ze persoonlijk hebben leren kennen en de vooroordelen die ze tegen vluchtelingen hadden heeft hij ontkracht. Voor Emmason voelt het koor ondertussen als familie. De passie voor muziek is hier de verbindende factor. De media hebben Emmason ook als nieuwe lieveling ontdekt, en de concerten van het koor trekken meer bezoekers dan ooit in hun 170 jarige bestaan.

Naast voorbeelden in de (social) media[ii] vind ik ook voorbeelden uit mijn eigen omgeving. Zoals het kleine wonder van het Syrische meisje in de kleuterschool waar mijn moeder werkt. Wekenlang zat ze in haar eentje in een hoek te spelen en zei geen woord, wat mijn moeder en haar collega’s ook probeerden. Ze begreep en sprak geen enkel woord Duits. Tot mijn moeder op een dag een liedje met een groep kinderen instudeerde. Opeens zag ze haar met stralende ogen meeklappen en het ritme meestampen. En ze zong mee! Dat ze de taal niet kende maakte voor even niets uit.

Ook het concept compassie zie ik terug. Het komt heel duidelijk naar voren in het verhaal van mijn studievriend Thomas die in Italië in een boerderij in een bos leeft. Hij is daar bezig met een natuurverbindingsproject iii en met projecten rondom positieve psychologie. In zijn vrije tijd helpt hij vluchtelingen. Op de middagen waarop hij in een dorpje verderop jonge vluchtelingen helpt drinkt hij ’s middags een kopje koffie. De eigenaar liet zich erg negatief uit over vluchtelingen en snapte maar niet wat hij had ‘met deze vreemdelingen’. Thomas dacht erover na om niet meer naar deze koffietent terug te gaan wegens die opmerkingen. Maar hij bedacht zich. In plaats daarvan bleef hij juist daar aan de bar zijn koffie  drinken en vertelde de eigenaar elke keer persoonlijke verhalen over de vluchtelingen. Waar ze vandaag kwamen, wat ze hadden meegemaakt, waar ze goed in waren. En op een dag vroeg de eigenaar hem of de vluchtelingen wellicht oude kleding nodig hadden, hij had nog wat liggen. Thomas bracht de kleding naar de jonge vluchtelingen. Toen hij de volgende week terugkwam vertelde de eigenaar met stralende ogen dat hij ‘de jongens’ had zien lopen, met zijn schoenen aan! Zij waren gaan voetballen. De eerst zo racistische man was heel trots op zijn eigen manier van hulp aan vluchtelingen.

Ik denk dat velen van jullie ook zo’n verhaal kennen. Of let er anders even op of je de komende tijd zo’n verhaal kunt vinden.

In oktober zal ik klaar zijn met mijn promotie. Het is mijn droom om in de toekomst onderzoek te doen naar positieve psychologie en vluchtelingen. Veerkracht, talenten kunnen benutten, zich waardevol voelen, dingen die we allemaal nodig hebben, en vluchtelingen al helemaal.