Boekrecensie De psychodynamiek van burn-out

over de relatie tussen angst en verdriet

We hebben allemaal wel eens periodes in ons leven waarin (psychologische) spanning een aanwezige rol speelt. Wanneer is er sprake van overspanning of burn-out?  Als iemand continue psychische spanning ervaart in het privéleven en/of op het werk kan dit leiden tot een burn-out door een disbalans tussen draagkracht en draaglast. Hoe ontstaat deze chronische overbelasting en wat is de rol van angst en verdriet hierin? Daarover gaat dit boek.

De auteur wil met dit boek inzicht geven in de psychologische oorzaak en de aanpak van burn-out vanuit de integratieve psychotherapie. Hierbij maakt hij gebruik van eigen ervaringen en voorbeelden uit zijn praktijk.

De tien korte hoofstukken zijn goed opgebouwd qua inhoud. In het eerste hoofdstuk licht de auteur de omgevingsdynamiek, de psychodynamiek en hun relatie toe. Omgevingsdynamiek kan bijdragen aan continue stress en als de psychodynamiek van iemand ineffectief is, kan dit leiden tot een burn-out. Denk bijvoorbeeld aan geen ‘nee’ kunnen zeggen. Een burn-out kan volgens Suijker gezien worden als een gevolg van de uitputting die ontstaan is door het wegduwen van gevoelens die iemand niet wil voelen. In de volgende hoofdstukken worden de onderliggende gevoelens uitgelegd in combinatie met hun dynamiek en hoe dit te veranderen, en uiteindelijk om herhaling te voorkomen.

Van belang is de dieperliggende oorzaak waarbij angst, pijn, verdriet en het gekwetste deel een grote rol spelen. Verdriet is altijd relatiepijn waarbij angst zorg draagt voor verdriet. Denk aan bv faalangst wat het verdriet om te kort te schieten naar de ander wil voorkomen. Alleen de angst maakt ons niet gelukkig. Verdriet en angst ontstaan al in onze vroege jeugd en kunnen ernstige psychische wonden geven als er bv sprake is van verwaarlozing. Dit geldt ook voor woede; door geen erkenning te hebben gekregen gedurende kindertijd en jeugd heeft dat op latere leeftijd nog steeds invloed. Boosheid, eenzaamheid en somberheid zijn uitingsvormen van verdriet terwijl schuld, spijt en schaamte ten grondslag liggen van angst.

Beschermingswijzen dienen te helpen verdriet en sociale pijn niet te voelen door te pleasen, afleiding of agressief gedrag. Dit gaat vaak onbewust. Als de angst het verdriet meer kan redden – de beschermingswijzen zijn niet meer effectief- is er sprake van burn-out.

Vervolgens wijdt de schrijver een hoofdstuk aan autonome positie waarbij het hebben van angst en verdriet (ipv het zijn) een eerste stap is. Factoren die hierbij een rol spelen worden uitgelegd. In hoofdstuk 8 en 9 is er aandacht voor de fasen in het begeleiden van mensen met een burn-out. Na rust volgt er onderzoek naar oorzaak en het vergroten van inzicht, gevolgd door verandering in werk en privéleven, en als laatste het weer aan het werk gaan. Verandering van de psychodynamiek sluit hierop aan. In het afsluitende hoofdstuk wordt een casus besproken waarin de onderwerpen en de aanpak uit het boek worden gebruikt.

Het boek heeft me geïntrigeerd en geraakt. Ook ik herken angst en verdriet, zoals wij allemaal. Hoe deze twee gevoelens aan elkaar gerelateerd zijn heeft de schrijver erg goed uitgelegd en maakt het herkenbaar/ toepasbaar in je eigen leven. Dit kan een handvat zijn om je angst en verdriet te erkennen en aan te pakken. Voor coaches en andere hulpverleners is het een handzaam boekje om mensen die in een burn-out zitten gericht en efficiënt te begeleiden, en om een mogelijke tweede burn-out te voorkomen omdat de oorzaak kan worden aangepakt. Opvallend is het kleine formaat van het boek; het omvat 128 pagina’s en is qua formaat compact. Dit vond ik een nadeel aangezien de pagina’s moeilijk open te vouwen zijn en hierdoor de tekst te krap naar het midden loopt.

Ik vind het boekje echt een aanrader omdat het goed inzicht geeft in de werking tussen spanning, burn-out en de relatie met angst en verdriet. Het gebruik van voorbeelden en voldoende verdieping maakt het een complete handleiding voor mensen met een burn-out, of met angst en verdriet te maken hebben en voor hulpverleners.

Mo Landsman, studente Master Klinische Psychologie aan de Open Universiteit
www.chronisch-flexibel.nl