Boekrecensie Hartvol

De kracht van zelfcompassie

Heb je te lijden onder zelfkritiek, ben je te perfectionistisch of wil je leren omgaan met prestatiedruk dan kan het boek Hartvol, geschreven door Marlou Kleve, als een mogelijk hulpmiddel dienen.

Het boek oogt ‘fris’ door de witte kaft met een wit-roze bloem en de roze- en paarse letters. Het voorwoord is geschreven door Kristin Neff schrijfster van het boek  Zelfcompassie. Het boek omvat 271 pagina’s, inclusief de eindnoten. Het is toegankelijk en duidelijk geschreven. Er is een website aan dit boek verbonden waarop je onder andere een zelfcompassietest kan doen www.hartvol.nl.

De schrijfster probeert met dit boek je te laten inzien dat zelfcompassie een helende kracht kan zijn. Het altijd goed willen doen en (te) streng zijn voor jezelf onder invloed van je innerlijke criticus is vermoeiend en pijnlijk. Zelfcompassie kan een antwoord zijn om deze innerlijke strijd te verminderen door aardiger te zijn naar jezelf en door een positieve (compassievolle) innerlijke stem te ontwikkelen. We kunnen allemaal leren luisteren naar de compassievolle stem die we al in ons bezit hebben, zo stelt de Kleve. In de inleiding wordt verwezen naar de zelfcompassietest om te kijken wat je niveau van zelfcompassie is, vóór je aan dit boek begint. Na het lezen en het doen van de oefeningen kun je deze test opnieuw doen om te kijken of er verandering is.

De twaalf hoofstukken gaan over zelfcompassie, mindfulness, emoties, het brein, je dromen maar ook over geluk, je werk, relaties en zelfliefde. Compassie, zelfcompassie en mindfulness zijn thema’s die in bijna elk hoofdstuk duidelijk terugkeren. Zoals in het hoofdstuk emoties als signaal wordt er na een uitleg over de functie van emoties, een link gemaakt hoe je compassievol kan omgaan met deze emoties. In het hoofdstuk Hartvol op je werk wordt uitgelegd hoe je mindful kan werken. Kies voor geluk, hoofdstuk negen, is een hoofdstuk waarbij de nadruk meer ligt op genieten en dankbaarheid. Dit gaat meer richting de positieve psychologie naar mijn idee.

Elk hoofdstuk wordt ondersteund met voorbeelden uit haar praktijk, de ervaringen van de schrijfster zelf en met toepassingen om het uitgelegde te oefenen. Naast gedichten die aansluiten bij het onderwerp wordt er af en toe verwezen naar een boek of een onderzoek.
Er zitten veel oefeningen in die met (zelf)compassie en mindfulness te maken hebben. Zo is een veilige plek een oefening om te leren je verbeelding te gebruiken om van bijvoorbeeld stressvol naar een meer kalme, rustige staat te gaan. Het leren leven vanuit je kernwaarden is een oefening waarbij je begint met een klein stapje te maken die aansluit bij een voor jou belangrijke kernwaarde.

Het leuke en vernieuwende van dit boek vind ik dat de schrijfster haar eigen ervaringen, gedachten en worstelingen deelt met de lezer. Dit maakt het boek herkenbaar en toepasbaar. De oefeningen zijn duidelijk omschreven en te gebruiken, hoewel ik me afvraag of mensen die weinig of geen ervaring hebben met mindfulness, compassie-oefeningen of meditatie in staat zijn de oefeningen zelfstandig goed uit te voeren.
Wat ik daarnaast sterk vind is dat er naast de aandacht voor compassie ook aandacht wordt gegeven aan hoe emoties werken en hoe het brein functioneert in bepaalde situaties. De oefeningen en tips uit deze hoofdstukken zijn goed toe te passen en goed te volgen. Daarnaast gaan de thema’s over vele levensgebieden wat het voor veel mensen interessant maakt. De schrijfster verwijst goed terug naar eerdere hoofdstukken wat het boek meer een geheel maakt.

Hoewel er veel leuke, voor mij ook nieuwe en praktische toepassingen in het boek zijn verwerkt, maakt de hoeveelheid ervan het boek ook wat overweldigend, naar mijn idee. Het zijn wel heel veel toepassingen waardoor ik me kan voorstellen dat je niet weet waarmee en hoe te beginnen. Ik ervaar dit wel zo. Dit zal zeker per persoon verschillen. De schrijfster had misschien meer structuur kunnen aanbrengen in de oefeningen, bijvoorbeeld door deze oefeningen ook in een lijst achterin te zetten met het thema, zodat ze makkelijk terug te vinden zijn. Ik vond de indeling en opbouw niet altijd even logisch of duidelijk. Zo had ik zelf bijvoorbeeld het praktischer gevonden om eerder in het boek uitgelegd hoe emoties en het brein werken om zo de lezer emoties te laten herkennen, hoe dit bij henzelf werkt. Dus voor de hoofdstukken met uitleg en toepassing van zelfcompassie.

Het idee van een compassietest doen voordat je aan het boek begint is een leuke en leerzame start. Het nadeel vond ik dat ik al vrij hoog scoorde op zelfcompassie (3.77) en dat riep bij mij wel op wat voor zin het heeft dit boek nog te lezen. Uiteraard kun je zelfcompassie laten toenemen, alleen de ‘noodzaak’ van het lezen van het boek kan daardoor bij de lezer afnemen denk ik. Ik heb de test na het lezen van het boek weer gedaan toen scoorde ik hoger (4.23). De oefeningen uit het boek heb ik niet echt gedaan. Het heeft me wel meer inzicht over zelfcompassie verschaft dus wie weet scoor ik daardoor hoger.

Al met al vind ik het leuk, boeiend boek die voor veel mensen een start kan zijn om minder perfectionistisch te worden en beter voor zichzelf te zorgen door het volume van de kritische stem wat te dempen en de zelfcompassie een sterkere, steunende en zorgzame stem te geven. Zeker voor diegene die meer met compassie bezig willen zijn en dit zelfstandig en in stapjes willen opbouwen is dit boek wel een aanrader. Dit in combinatie met de raakvlakken met de positieve psychologie en de onderbouwende onderzoeken geeft het dit boek een nieuwe frisse kijk op het omgaan met prestatiedruk, faalangst en perfectionisme; van hard naar hart voor jezelf.

Mo Landsman, studente Master Klinische Psychologie aan de Open Universiteit
www.chronisch-flexibel.nl