Column: Dat wordt toch niks
Seb is 17 zit voor de tweede keer in havo 5 en is doorverwezen naar mij als schoolcoach. Seb heeft een dysthyme stoornis, een langdurige periode van sombere klachten. Seb is geniaal in het ombuigen van ons gesprek naar iets negatiefs. Voor mij voelt het zo nu en dan als pingpong. Als ik een positief gerichte interventie doe, krijg ik steeds iets terug met een negatieve draai eraan. Seb wil dit jaar echt zijn havo-diploma halen. Daarom is hij bereid met mij in gesprek te gaan, maar hij verwacht er niet veel van. Hij vindt het lastig om de energie op te brengen voor zijn schoolwerk. Vorig jaar had hij geen doel, nu heeft hij bedacht dat hij naar de Pabo wil. Dit doel doet zijn motivatie goed.
Ik probeer momenten waarop het goed ging met zijn huiswerk en motivatie te bespreken. Maar Seb is steengoed in het onderuithalen van deze successituaties. Dit doet hij met intelligente argumenten. Denk aan statements als: “Dat werkt nu niet meer, dat was toen toeval”, en: “Dat zal nu wel tegenvallen”. En: “Eigenlijk viel het succes toen ook wel mee.”
Meer uit wanhoop dan uit wijsheid geef ik hem feedback op zijn enorme creativiteit in het weerleggen van voorbeelden van succes. Ik geef aan waar ik met de gesprekken naartoe wil en hoe hij dat altijd, met realistische argumenten, weerlegt. En dat ik het echt een opvallend talent vind. Seb kan daar wel (een beetje) om lachen. Dit levert ons een mooi contactmoment op. Ik gebruik het moment en geef aan wat het met mij doet en dat ik steeds minder mogelijkheden zie. De inhoudelijk goede argumenten kosten mij ook energie. Dus ik ben benieuwd wat het hem oplevert. Een spannende interventie maar Seb herkent wel wat ik bedoel. Dat argumenten zijn reëel, maar helpen hem niet aan energie om aan zijn werk te beginnen. Maar creatief is het wel. Als oefening stel ik voor om juist positieve argumenten te bedenken. Ik benoem waardoor het waarschijnlijk niet gaat lukken met schoolwerk en Seb mag dit positief weerleggen. Ook dat kan hij goed. We bespreken wat de positieve insteek doet met zijn gevoel. Er is een 5-puntsschaal nodig om het verschil duidelijk te krijgen, want Seb ervaart het niet als iets groots. Het goede nieuws is: er is een energieverschil als hij zaken positief benadert. Seb gaat een periode met zichzelf in discussie als hij het aan het werk moet, zo spreken we af. En hij gaat bijhouden hoe dat uitpakt. Het blijft voor hem lastig maar het helpt hem vaker om aan de slag te gaan en langer door te werken. Het werkt dus wel. Een beetje, volgens Seb.
Door de creativiteit als positieve eigenschap te benadrukken, is het toch gelukt om in het gesprek te kijken naar de kwaliteiten die Seb nodig heeft om zich tot zijn schoolwerk te zetten.
Marlies Jellema maakt deel uit van de redactie van het Tijdschrift Positieve Psychologie. Zij is verbonden aan hogeschool Windesheim waar zijn trainingen geeft aan professionals in het werkveld en bij de post-hbo-opleidingen supervisie & coaching/teamcoaching. Hiernaast geeft zij in- en extern (leer)supervisie coaching en teamcoaching. Van origine is zij jeugdhulpverlener. Marlies is internationaal opgeleid in motiverende gespreksvoering en verbonden aan het internationaal netwerk.