Column: Wat is de belangrijkste sleutel tot geluk?

Ockhamvraag

>> De Ockhamvraag verscheen van 2015 - 2021 in het Tijdschrift Positieve Psychologie en is gratis te downloaden op www.ProfessioneelBegeleiden.nl.
Volgens Van Ochkam (1288-1347) mogen er aan wetenschappelijke theorieën geen aannames worden toegevoegd die niet strikt noodzakelijk zijn. In deze rubriek beantwoordde Hein Zegers vragen uit de positieve psychologie dan ook eenvoudig mogelijk maar niet eenvoudiger.
Deze column over de sleutel tot geluk verscheen in de laatste uitgave van 2016.<<

Deze keer klinkt ze wel erg ambitieus, onze Ockhamvraag – de vraag die we wetenschappelijk proberen te beantwoorden, zo eenvoudig mogelijk, maar niet eenvoudiger dan dat: wat is de belangrijkste sleutel tot het geluk? “Het resultaat van mijn levenslang geluksonderzoek kan je in drie woorden samenvatten”, zegt Professor Christopher Peterson. Hij pauzeert even… voor een extra dramatisch effect. En zegt dan met een warme glimlach: “Other People Matter.” Andere mensen zijn belangrijk (Peterson, 2011).

In de beginjaren van de Positieve Psychologie ontwierp Martin Seligman (2004) het zogenaamde ‘Authentic Happiness model’, waarbij hij drie verschillende ‘pijlers van geluk’ onderscheidde: positieve emotie, engagement en zin. Nu is de Positieve Pychologie een dynamische wetenschap. Gelukkig maar. Er komen steeds meer en meer nieuwe empirische onderzoekresultaten bij. Daaruit bleek dat dit model met drie pijlers toch iets té eenvoudig bleek. Vooral één element bleek in dit model te ontbreken. Dit kwam telkens opnieuw uit onderzoek naar voren. Dankzij dit voortschrijdende inzicht hield Seligman (2011) een aantal jaren later het PERMA-model boven de doopvont. Het grootste verschil met het vorige model? De letter R in PERMA. Die staat voor ‘Relationships’; verbondenheid met anderen.

Gelukkig zijn doen we best samen

Ook in mijn eigen onderzoek werd ik ooit met deze realiteit geconfronteerd. Voor een pilotstudie ben ik in verschillende landen in verschillende talen mensen gaan bevragen over geluk. Daarbij was de standaardvraag respectievelijk: Wat maakt u gelukkig? What makes you happy? Qu’est-ce qui vous rend heureux? Was macht Sie glücklich? Nu wil het toeval dat in al deze talen het woordje ‘u’ zowel enkelvoud als meervoud kan zijn; het kan ‘u als individu’ betekenen, maar ook ‘u als groep, jullie’. In westerse landen als Nederland en België antwoordden de meeste mensen met: “Wel, wat mij gelukkig maakt, is ...” Maar in een aantal Zuid-Amerikaanse, Afrikaanse en Aziatische landen begon het antwoord op ‘wat maakt u gelukkig?’ vaak met: “Wel, wat ons gelukkig maakt, is...” ‘Ons’: allemaal samen dus. We kunnen vast veel leren van deze mensen. Dit was voor mij een belangrijk moment van serendipiteit en voortschrijdend inzicht: gelukkig zijn doen we best samen.

Hetzelfde leren we ook uit het meest recente World Happiness Report; een grootschalig geluksverslag dat startte vanuit de Verenigde Naties en dat op regelmatige basis verschijnt. Ook hierin blijkt dat sociale steun (‘social support’) een van de belangrijkste determinanten is van geluk op nationaal niveau (Helliwell et al., 2016).

Wat is nu de belangrijkste sleutel tot het geluk? Laat de soundtrack met emotionele muziek nu maar starten. Beelden van schattige kinderen die samen dansen bij een ondergaande zon. Want misschien, heel misschien, is deze keer het antwoord echt wel eenvoudig, en ligt de belangrijkste sleutel tot het geluk in verbondenheid. Verbondenheid met andere mensen.

Hein Zegers is klinisch psycholoog en de eerste positieve psycholoog van België. www.heinzegers.com

Referenties

• Helliwell, J., Layard, R., & Sachs, J. (2016). World Happiness Report 2016, Update (Vol. I). New York: Sustainable Development Solutions Network.
• Peterson, C. (2011). Persoonlijke communicatie op het Second World Congress on Positive Psychology, Philadelphia, PA.
• Seligman, M.E. (2004). Authentic happiness: Using the new positive psychology to realize your potential for lasting fulfillment. New York: Simon and Schuster.
• Seligman, M.E. (2012). Flourish: A visionary new understanding of happiness and well-being. New York: Simon and Schuster.