Niks zo gênant als roddelen over een collega die achter je blijkt te staan. Dat blijkt uit een peiling van hoogleraar sociale psychologie Roos Vonk in samenwerking met Quest onder bijna 1400 lezers. Hoe red je jezelf uit zo'n situatie?

Wat is de meest ongemakkelijke sociale situatie die je je voor kunt stellen? De collega die in geuren en kleuren over zijn seksleven vertelt? De tante die jou per se drie zoenen wil geven? Of toch de racistische opmerkingen van je opa in het bijzijn van je nieuwe partner?
Nee hoor, de meest ongemakkelijke sociale situatie: roddelen over een collega die dan achter je blijkt te staan. Ai, betrapt!

Wat maakt sociaal ongemak?
In de peiling werden 28 sociaal ongemakkelijke situaties voorgelegd aan de deelnemers. Van een verkoper die alleen tegen je partner praat tot een kennis die contact blijft zoeken, terwijl jij geen vriendschap wilt. Al deze situaties hebben gemeen dat je niet goed weet hoe te reageren zonder een ander voor het hoofd te stoten of zelf gezichtsverlies te leiden. 'Dat vraagt om een complexe sociale vaardigheid die we facework noemen', aldus Vonk. Daarmee houden we het sociaal verkeer gezellig en ontspannen. Dus hoe doe je dat in de drie ongemakkelijkste sociale situaties?

1. Je zit over een collega te roddelen en die blijkt achter je te staan 
Betrapt worden tijdens het roddelen is een gênant moment, voor alle partijen. 'Dit is bij uitstek een situatie waarin het benodigde facework complex is', vertelt Vonk. Je moet het gezicht redden van het roddelslachtoffer, van jezelf, en dat ook nog in een publieke situatie waar anderen bij zijn die zelf ook een rol speelden. 'Dus ik snap wel dat deze situatie het hoogste scoort op ongemak'.

'Het belangrijkste is om niet jezelf te gaan verdedigen', vervolgt Vonk. Uit onderzoek van Skidmore College (VS) blijkt dat vooral mannen de neiging hebben dat te doen. Maar defensieve opmerkingen als 'Dan had je je werk maar beter moeten doen' of 'Zo erg was het niet' werken juist averechts voor de onderlinge relatie.

Richt je liever op het redden van het gezicht van de ander en ga door het stof, adviseert Vonk. 'Zeg meteen dat je je schaamt, dat je had moeten weten dit soort dingen met de persoon zelf te bespreken en vraag de ander of die het goed vindt om er nog eens samen over te praten'. Als je royaal bent met excuses, is de kans het grootste dat de ander mild reageert en jouw gezicht weer redt: 'Ach, roddelen doen we toch allemaal weleens'.

2. Je bent in gesprek met iemand die veel te dichtbij komt staan 
Niet iedereen heeft dezelfde behoefte aan persoonlijke ruimte. Je hebt het vast weleens meegemaakt: je bent in een café in gesprek met iemand die ongemakkelijk dichtbij komt. En als je dan een stap achteruit doet, doet hij of zij weer een stapje naar voren. 'Totdat je uiteindelijk klem staat tussen de ander en de muur', herkent ook Vonk deze ongemakkelijke situatie.

Je kunt in dit geval de psychologische nabijheid op andere manieren verkleinen. Ga bijvoorbeeld niet recht tegenover elkaar staan, maar schuin en vermijd oogcontact. En als dat allemaal niet werkt, is er altijd nog het standaardexcuus: 'Ik moet even naar het toilet!' om weg te glippen.

3. Je geeft een feest waarbij niet iedereen in je kennissenkring is uitgenodigd 
Kort voor het feest roept iemand: 'Tot zaterdag!' en een van de niet-genodigden vraagt: 'Wat is er zaterdag?' 
Als iemand erachter komt dat hij niet uitgenodigd is voor je feestje, is dat een beetje zoals het roddelen. Ook hier is het redden van de ander het belangrijkst. Dus: 'Nee toch, ben ik jou vergeten? Wat ongelofelijk stom van mij, jij moet natuurlijk ook komen!' De collega die zich versprak zal je uiteraard meteen bijvallen. Hopelijk. (bron: Quest | Mare Lensvelt)