"Door de mogelijkheden om online te werken is de grens tussen werk en privé vervaagd"
Hoogleraar positieve organisatiepsychologie Marianne van Woerkom onderzoekt hoe organisaties het welbevinden en de ontwikkeling van werknemers kunnen verbeteren. Welke tips geeft zij om werkstress te voorkomen en hoe draagt wetenschappelijk onderzoek bij aan mentaal welzijn op de werkvloer?
“Mensen zijn geneigd veel aandacht te besteden aan problemen op de werkplek, zoals stress, onveiligheid en burn-out. Binnen de leerstoel Psychologisch perspectief op human resource studies kijken we niet alleen naar hoe we deze problemen kunnen oplossen, maar proberen we ook de balans tussen momenten waarop we niet lekker functioneren en momenten waarop we dat juist wel doen voor ogen te houden. Alles wat je aandacht geeft, groeit: dat geldt voor problemen op de werkvloer maar ook juist voor de dingen die wel goed gaan. Het is belangrijk om dan ook te kijken naar dingen die juist goed gaan of momenten waarop we ons wel fijn voelen – ook al zijn ze soms maar klein of van korte duur. En sta eens stil bij: hoe zijn de omstandigheden wanneer dingen wél goed gaan? Wanneer je die positieve omstandigheden ook – en structureel - analyseert, kan dat bijdragen aan de oplossing van problemen.”
Hoe draagt positieve psychologie bij aan welzijn op de werkvloer?
“Mensen hebben last van een negativity bias, dat betekent dat negativiteit meer aandacht krijgt dan positieve dingen, zo zijn we nu eenmaal geprogrammeerd. Dat was zeker in de oertijd functioneel, op die manier kun je inspelen op gevaar: is er iets wat mij mogelijk kan bedreigen? Positieve ervaringen zijn minder urgent en vragen niet om directe actie. Daarom blijven ze vaak ook onder onze radar. En daarom is het goed om daar bewust je aandacht op te richten. Natuurlijk moet je problemen niet ontkennen, maar in het geval van bijvoorbeeld burn-out kan het juist heel goed helpen om na te gaan: wat zijn iemand sterke kanten, waar krijgt iemand energie van en hoe kan de werkgever hier meer ruimte voor bieden? Dat kan de sleutel tot de oplossing van het probleem opleveren.”
Hoe is het onderzoek naar welzijn op de werkvloer in de loop van de jaren veranderd?
“Ik doe inmiddels zo’n 20 jaar onderzoek, waarvan de laatste 10 jaar met name naar welzijn op de werkvloer. Onderzoek op het gebied van positieve psychologie is rond het jaar 2000 opgekomen, dus het is nog een relatief jong vakgebied. En het ontwikkelt zich nog steeds. We onderzoeken nu bijvoorbeeld hoe het voor mensen met bijvoorbeeld autisme of Asperger of ADHD is om in een organisatie te werken. Zij hebben vaak de neiging om alleen te kijken naar hun eigen negatieve afwijkingen ten opzichte van de gemiddelde werknemer, omdat de omgeving een label op hen plakt dat vooral hun tekortkomingen benoemt, terwijl er voorbij wordt gegaan aan hun positieve afwijkingen en sterke punten, zoals hun enorme focus en oog voor detail.”
Fabel of fictie: de werkstress in onze samenleving is hoger dan ooit
“De mate van werkstress is de laatste jaren inderdaad heel erg hoog. Volgens een TNO-onderzoek hadden in 2021 bijna 1,3 miljoen Nederlandse werknemers last van burn-out-achtige klachten. Mensen hebben natuurlijk altijd al stress gehad van werk, maar het is wel toegenomen door diverse factoren. Vroeger was er meer sprake van een 9-tot-5-werkethos, door de mogelijkheden om online te werken is de grens tussen werk en privé vervaagd. Maar ook de tekorten op de arbeidsmarkt en sociale media spelen een rol: jezelf vergelijken met het LinkedIn-profiel van een ander maakt over het algemeen niet gelukkig.”
Wat kun je doen om werkstress in een baan te beperken
“Leer jezelf goed kennen. Naarmate je ouder wordt, weet je beter waar je goed in bent en waar je minder goed in bent. Maar veel jonge mensen zijn nog niet zo bereid om die ‘zwakkere kanten’ te accepteren. Zij willen hun opties openhouden en op een breed spectrum presteren – en dat geeft veel stress. Denk na wat voor werk – en welke werkomgeving – écht bij jou en jouw kwaliteiten past. Op die manier kun je voorkomen dat je in een verkeerde werkomgeving terecht komt. Kies waar je jezelf in wil ontwikkelen, en laat andere dingen voor wat ze zijn.” (bron: Universiteit van Tilburg)
Meer artikelen van Marianne van Woerkom vindt u op ProfessioneelBegeleiden.nl