Een betere wereld krijg je door een gelukkigere wereld

Hoe meet je geluk op een representatieve manier? Dat is de kern van het onderzoek van promovendus Renaud Gaucher (Erasmus School of Social and Behavioral Sciences). Hij stelt nieuwe manieren voor om de kwaliteit van het werkleven te meten en ontwikkelde een nieuwe indicator om geluk te meten.

Wat is geluk? Veel beleidsmakers, psychologen en wetenschappers worstelen om dit te definiëren, laat staan om het op een representatieve manier te meten. Renaud Gaucher uit Frankrijk onderzocht in zijn proefschrift nieuwe en innovatieve manieren om welzijn te meten. Voor hem vereist de beste definitie van geluk de Franse taal: 'Aimer la vie que l'on mène', wat zich laat vertalen als houden van het leven dat men leidt. "Mijn belangrijkste motivatie om geluk te bestuderen is mijn diepe overtuiging dat een gelukkige wereld de beste manier is om een betere wereld te krijgen. We kunnen kennis uit deze studies toepassen op de echte wereld en hiermee beleid maken."

Gaucher en zijn collega's ontwikkelden een nieuwe indicator gebaseerd op ultieme drijfveren. Hun uitgangspunt was de vraag: wat is echt belangrijk voor ons als individu? “Door deze vraag te beantwoorden kunnen we onderscheid maken tussen ultieme doelen en de rest. Hierdoor konden we een indicator ontwikkelen die meet in hoeverre individuen een gelukkig, lang en duurzaam leven ervaren."

Lijden verminderen
Dit is een zogenaamde 'negatief utilitaristische' indicator, wat betekent dat er bijvoorbeeld meer gewicht wordt toegekend aan de mensen die lijden. Gaucher zelf is ook een overtuigd ‘negatief utilitarist’, wat betekent dat hij het belangrijk vindt om zich te richten op het verminderen van lijden, in plaats van op het verbeteren van geluk. Zoals een van zijn stellingen luidt, is het bestuderen van welzijn de beste manier om "het stille lijden te verminderen en de problemen aan te pakken van groepen die in onze maatschappij vaak onopgemerkt blijven".

In zijn proefschrift analyseerde hij ook bestaande vragenlijsten over de kwaliteit van het werkende leven. Gaucher ziet dat, om vragenlijsten op een betrouwbare en herhaalbare manier te analyseren, het belangrijk is te verantwoorden waarom elk item in een bepaalde categorie valt. Veel vragenlijsten missen in zijn ogen een goede verantwoording, wat de zeggingskracht van deze enquêtes niet ten goede komt. "Professor Ruut Veenhoven en ik hebben hierop een nieuwe tool ontwikkeld. Deze matrix creëert een overzicht van een aantal kernmerken van het werkleven, en maakt het analyseren van vragenlijsten meer betrouwbaar.“

In een andere studie presenteerde Gaucher een methode waarin wordt vergelijken hoe een werknemer zich voelt op werk en hoe hij zich thuis voelt. Wanneer het werkleven wordt gemeten, wordt vaak alleen gekeken naar hoe men zich op het werk voelt. In zijn Nederlandse steekproef bleek daaruit dat het verschil in stemming op het werk en stemming thuis groter was in de private sector dan in de publieke sector. De onderzoeker ziet dat het vergelijken van thuis- en de werksituatie van toegevoegde waarde is: "Wanneer een werknemer op het werk gelukkiger is dan thuis, wordt de neiging groter om over te werken. Andersom, als hij zich thuis beter voelt, kan dit hij op werk sneller zijn betrokkenheid verliezen."

Franse lunchpauze
De onderzoeker stelde ook een aanpassing voor aan een bekende enquête, de Day Reconstruction Method (DRM), naar een die zich focust op de werkdag (The Work Day Reconstruction Method). Dit is een vragenlijst waarbij mensen moeten aangeven hoe zij zich voelen op verschillende momenten tijdens de werkdag. De aanpassing maakt een gedetailleerder inzicht mogelijk in de emoties van werknemers tijdens verschillende momenten. Hij onderzocht dit bij Franse vertegenwoordigers. " Wij Fransen eten natuurlijk graag. Een grappig detail is dat zij zich het best voelden tijdens de lunch. Ze voelden zich het slechtst tijdens administratief werk en waren gelukkiger met klanten dan met collega's."

Toch gelooft Gaucher niet in het maken van generalisaties over bepaalde bevolkingsgroepen op basis van enquêtes. Daar zijn ze volgens hem ook niet voor bedoeld: "Deze gegevens zijn van één dag en gelden alleen voor de mensen die de enquête hebben ingevuld. Het beste zou zijn om alle mensen te vragen de enquête op één dag in te vullen." (bron: Erasmus Universiteit Rotterdam)

Referentie
Innovation in Measuring Well-being. Promotie Renaud Gaucher, 14 oktober 2022, Erasmus Universiteit Rotterdam.