Kalmte en hoop als medicijn tijdens collectieve stress

Periodes van collectieve stress, zoals een pandemie of klimaatcrisis, hebben grote impact op ons psychisch welzijn. Hoe helpen emoties ons omgaan met moeilijke tijden? In een wereldwijde studie door tweeënzestig wetenschappers onder ruim 24.000 deelnemers in eenenvijftig landen is voor het eerst een relatie gelegd tussen specifieke emoties en welzijn tijdens collectieve stress. Kalmte en hoop blijken psychisch welzijn te versterken. Angst, eenzaamheid, en verdriet hangen consequent samen met verminderd welzijn. Dit is een belangrijk inzicht voor welzijnsinterventies, vooral met het oog op toekomstige maatschappelijke crises.

Positieve emoties bevorderen psychisch welzijn. Maar hoe we een emotie ervaren is heel specifiek. We voelen ons bijvoorbeeld niet alleen goed, maar opgelucht, vastberaden of geamuseerd. Of niet alleen slecht, maar boos, of verdrietig, of eenzaam. Ook kunnen emoties met eenzelfde lading, positief of negatief, tot heel ander gedrag leiden. We gedragen ons bijvoorbeeld anders wanneer we trots zijn dan wanneer we dankbaar zijn. Of wanneer we boos zijn dan wanneer we ons vervelen. Als we begrijpen hoe specifieke emoties samenhangen met ons gedrag en welzijn, geeft dit handvaten om ons welzijn te verbeteren. Dit is nu voor het eerst grootschalig getest.

Wereldwijd onderzoek naar emoties en psychisch welzijn
Tweeënzestig wetenschappers van over de hele wereld (waaronder wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam, de University Chicago Booth School of Business, de Universiteit van Cambridge, de Universiteit van Oxford en de Universiteit van Wisconsin Madison) testten de hypothese dat bepaalde emotionele ervaringen ons psychisch welzijn beïnvloeden in stressvolle tijden.

Ze bestudeerden hiervoor het effect van twintig verschillende emoties op het welzijn tijdens de coronapandemie. Voor mensen wereldwijd een periode met grote psychische impact. De onderzoekers zetten hiervoor een enquête uit onder 24.221 deelnemers in eenenvijftig landen, en voerden aanvullend een replicatiestudie in de VS en het VK en een dagboekstudie uit.

Kalmte, hoop, angst, eenzaamheid, en verdriet
De wetenschappers ontdekten dat in alle landen vijf emoties consequent van invloed waren op psychisch welzijn: kalmte, hoop, angst, eenzaamheid, en verdriet. Deze bleken steeds vooraf te gaan aan veranderingen in welzijn. Kalmte en hoop brachten meer psychisch welzijn, terwijl angst, eenzaamheid en verdriet tot verminderd welzijn leidden.

‘Deze resultaten werden bevestigd in de replicatie- en dagboekstudie en waren zeer consistent tussen culturen’, stelt een van de onderzoekers Rui Sun van de Universiteit van Amsterdam/University Chicago Booth School of Business. ‘Dit is opmerkelijk omdat de omstandigheden per land fors verschilden. Bijvoorbeeld in het coronabeleid dat werd gevoerd of de welvaart in het betreffende land.’  

Het parasympatisch zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de rust- en verteringsrespons in je lichaam. Parasymptische zenuwen vertragen bijvoorbeeld de hartslag en ademhaling. Het is onderdeel van het autonome zenuwstelsel en de tegenhanger van het sympathische zenuwstelsel, een zenuwstelsel wat juist actief is op momenten dat je gespannen bent en moet presteren.

Hoop geeft veerkracht
En waarom spelen deze vijf emoties een rol? De onderzoekers stellen dat kalmte het parasympathische zenuwstelsel activeert dat helpt bij het herstel van stress. En hoop geeft veerkracht omdat het mensen helpt zich te concentreren op de kansen in hun omgeving. Het werkt hierdoor als een beschermend mechanisme tegen stress. Langdurige angst of verdriet staan juist weer bekend als emoties die het risico op psychische problemen vergroten. Tot slot hangt eenzaamheid sterk samen het gebrek aan sociale relaties die van belang zijn voor onze geestelijke gezondheid.

Welzijnsinterventies
De bevindingen bieden volgens de wetenschappers een sleutel tot het versterken van individuele en maatschappelijke interventies om welzijn te verbeteren. ‘Individuen, organisaties en publieke instellingen kunnen ruimte creëren voor ervaringen van kalmte en hoop. En interventies om angst, verdriet en eenzaamheid aan te pakken', stelt medeonderzoeker Disa Sauter van de Universiteit van Amsterdam. ‘Dit is zeker belangrijk voor de collectieve stress die in de toekomst op ons afkomt, bijvoorbeeld als gevolg van klimaatverandering.’ (bron: Universiteit van Amsterdam)

Referentie
Sun, R., Balabanova, A., Bajada, C. J., Liu, Y., Kriuchok, M., Voolma, S.-R., Đurić, M., Mayer, C.-H., Constantinou, M., Chichua, M., Li, C., Foster-Estwick, A., Borg, K., Hill, C., Kaushal, R., Diwan, K., Vitale, V., Engels, T., Aminudin, R., . . . Sauter, D. (2023). Emotional experiences and psychological well-being in 51 countries during the COVID-19 pandemic. Emotion. Advance online publication. https://doi.org/10.1037/emo0001235