Kunnen we onze positieve emoties altijd aan anderen tonen?

Onderzoek

Sociale normen bepalen wanneer we onze emoties kunnen laten zien en aan wie. Deze normen zijn veel strenger voor negatieve emoties dan voor positieve. Betekent dit dat we positieve emoties altijd en aan iedereen kunnen tonen? Nee, zeggen onderzoekers psychologie van de Universiteit van Amsterdam, die de uitingsnormen voor acht positieve emoties in kaart brachten. Voor het uiten van sensueel genot, ontroering en triomf gelden relatief strikte sociale normen.

Onze emoties spelen een belangrijke rol bij het aansturen van ons gedrag. Hoe we ons voelen beïnvloedt de manier waarop we naar onszelf kijken, de keuzes die we maken en hoe we reageren op andere mensen. In onderzoek lag de focus lang op de rol van negatieve emoties. De laatste tijd gaat de aandacht echter meer uit naar positieve emoties. Positieve emoties helpen ons op sociaal vlak en om onze relaties met anderen te verbeteren. Maar betekent dit dan ook dat alle goede gevoelens altijd aan iedereen getoond kunnen worden?

In kaart brengen van uitingsnormen voor acht positieve emoties
Niet alle positieve emoties brengen dezelfde boodschap op anderen over. Een uiting van dankbaarheid voor iets geeft hoogstwaarschijnlijk een ander signaal af dan de vreugdekreten bij het winnen van een spel. Op basis van dit uitgangspunt hebben onderzoekers psychologie van de Universiteit van Amsterdam empirisch onderzoek verricht om te achterhalen hoe sociale normen de uiting van positieve emoties beïnvloeden.

Zij hebben uitingsnormen voor acht positieve emoties (dankbaarheid, bewondering, interesse, opluchting, geamuseerdheid, ontroering, sensueel genot en triomf) in vijf landen (Nederland, de VS, Duitsland, Australië en het VK) in kaart gebracht. Mensen werd gevraagd hoe passend andere mensen in hun cultuur de uiting van dergelijke positieve emoties in specifieke contexten zouden vinden: in de privésfeer versus in het openbaar, en tegenover een naaste of een vreemde.

Sociale normen niet bij alle positieve emoties hetzelfde
De onderzoekers ontdekten dat uitdrukkingsnormen in alle vijf landen in ongeveer dezelfde mate verschilden per positieve emotie. Dankbaarheid, interesse en geamuseerdheid werden het minst ingeperkt door deze normen. “Dit zijn emoties die potentieel blijk geven van verbondenheid, en waarmee we aangeven dat we bereid zijn in de een of andere vorm een samenwerkingsrelatie aan te gaan”, legt een van de onderzoekers, Kunalan Manokara, uit. “Over het algemeen vinden mensen het oké als dit soort positieve emoties wordt geuit.”

Maar sommige andere positieve emoties bleken sterker te worden beperkt door sociale normen: sensueel genot, ontroering en tot op zekere hoogte triomf. “In een interpersoonlijke context kunnen mensen er aanstoot aan nemen als je je te triomfantelijk toont, niemand houdt van opscheppers”, voegt Manokara hieraan toe. “Een uiting van sensueel genot kan aan anderen signaleren dat je zelfingenomen bent. En ontroering gaat vaak samen met tranen, wat mogelijk de strikte sociale normen voor ontroering verklaart; de meeste mensen huilen niet in het bijzijn van anderen.”

De context doet ertoe
Bovendien blijken omgevingsfactoren van grote invloed te zijn op de normen voor het uiten van positieve emoties. Zelfs bij emoties die mensen een goed gevoel geven werd de uiting ervan in het openbaar (anders dan in de privésfeer) en bij vreemden (anders dan bij naasten) minder passend gevonden. “De relatie tussen degene die de emotie uit en degene aan wie deze wordt getoond is een bepalende factor voor uitingsnormen. We zullen bijvoorbeeld niet gauw een grap vertellen aan iemand die we net hebben leren kennen op een feest, maar bij onze partner zullen we niet lang aarzelen”, licht Manokara toe.

Sommige positieve emoties worden minder geaccepteerd dan andere
In deze paper wordt voor het eerst een overzicht gegeven van uitingsnormen voor positieve emoties. “Uit onze bevindingen komt naar voren dat de uiting van sommige positieve emoties minder geaccepteerd wordt dan die van andere”, concluderen de auteurs. “Een andere belangrijke bevinding is de centrale rol van context bij het beïnvloeden van normen voor het uiten van emoties, zelfs bij aangename emoties.”

We denken misschien dat we moeten proberen positief te zijn en uiting moeten geven aan positieve gevoelens omdat dit goed is voor de geestelijke gezondheid en je op die manier bruggen bouwt tussen mensen. Maar dit onderzoek wijst erop dat niet alles wat goed voelt ook openlijk kan worden geuit. Voor sommige emoties en in sommige contexten lijkt het nodig om je flink in te houden. (bron: Universiteit van Amsterdam)

Referentie
Manokara, K., Fischer, A., & Sauter, D. (2022). Display rules differ between positive emotions: Not all that feels good looks good. Emotion.