Positiever op de werkvloer? Zo zorg je er zelf voor

Positieve impulsen geven energie en werkplezier, te veel negatieve invloeden kunnen burn-outs veroorzaken. Hoogleraar Marianne van Woerkom vertelt hoe individuen en leidinggevenden de glimlach op de werkvloer kunnen versterken.

In haar oratie vorig jaar noemde Marianne van Woerkom het tijd voor organisaties om het welbevinden van hun medewerkers centraal te stellen. Mede door de krappe arbeidsmarkt zijn organisaties daar wel meer bezig, maar het gebeurt nog te weinig. ‘Met als gevolg dat we heel veel uitval zien door ziekte en burn-outs. Als je inderdaad helemaal overloopt van het werk dan kun je nog zo’n positieve denker zijn, maar dan val je op een gegeven moment om. Organisaties kunnen daar wel mee aan de slag, bijvoorbeeld met interventies of teamsessies waarin problemen worden uitgediept. Ze zien in dat ze anders hun mensen verliezen.’

Sterke punten spotten
Van Woerkom is hoogleraar positief psychologisch perspectief op human resource studies aan de Universiteit Tilburg. Zij onderzoekt positieve individuele kenmerken van werkenden (zoals talenten en sterke punten) en positieve ervaringen (bevlogenheid, dankbaarheid, morele inspiratie). Daarnaast kijkt zij wat organisaties kunnen doen om beide te versterken, door middel van bijvoorbeeld beleid, leiderschap of interventies. Klinkt misschien wat abstract maar het kan wel degelijk naar de praktijk van de werkvloer worden vertaald. ‘Leidinggevenden kunnen hun medewerkers helpen bij het spotten van hun sterke punten, vaker gebruikmaken van deze punten - bijvoorbeeld door de taken aan te passen - en het verder ontwikkelen ervan.’

Zelfreflectie tonen op de werkvloer
Om die positieve punten te optimaliseren, moeten medewerkers wel zelfreflectie tonen en open durven communiceren. Eigenschappen die niet voor ieder individu vanzelfsprekend zijn, erkent Van Woerkom. ‘Het is sowieso heel moeilijk voor mensen om de sterke punten van zichzelf te zien. Heb je veel humor of ben je heel precies, dan zijn die dingen voor jou vaak heel gewoon. Leidinggevenden zijn in de positie om mensen te observeren, vast te stellen wanneer ze helemaal in hun element zijn, en welke sterke punten daar onder kunnen liggen. Dat zijn echt dingen die je in gesprek met anderen kunt ontdekken.’

Anker
Volgens een door Van Woerkom geciteerde studie ervaren mensen die optimaal functioneren ongeveer drie keer zo vaak positieve als negatieve emoties. Maar dan moeten zij wel de ‘negativiteitsbias’ overwinnen, die dicteert dat medewerkers juist eerder gevoelig voor negatieve gebeurtenissen en informatie, zoals kritiek. ‘Als werknemer kun je wel dingen zelf doen om dat negatieve denken te doorbreken, maar wat erg helpt is dat je opereert in een domein dat jou goed ligt. Als het werk je goed afgaat, dan geeft dat energie. Dat maakt je een stuk weerbaarder tegen de mindere momenten. Want iedereen heeft periodes dat het even wat minder gaat, en we krijgen allemaal wel eens kritiek. Vandaar ook die aandacht voor je sterke punten; heb je jouw domein gevonden, dan is dat een soort anker in je loopbaan.’

Rondvraag
Mensen kunnen dus veel zelf doen om positiever op de werkvloer te staan, maar zijn wel afhankelijk van de sociale structuren waarin ze leven, zoals hun werkomgeving. Leidinggevenden spelen daarin een belangrijke rol, onderstreept Van Woerkom. ‘Ze kunnen bewust moeite doen om oog te krijgen voor het positieve, bijvoorbeeld de sterke punten en talenten van medewerkers, of de momenten dat medewerkers floreren en het naar hun zin hebben. Natuurlijk hebben leidinggevenden het druk, maar een van hun belangrijkste taken is om ervoor te zorgen dat hun mensen kunnen doen wat ze moeten doen. Je kunt structureel dingen doen, zoals vergaderingen beginnen met een rondvraag: Wat vond ik leuk deze week? Maar je mag als werknemer ook best af en toe uit jezelf iets aardigs zeggen tegen een collega.’

Besmettelijke burn-outs
Keerzijde van goedbedoelde aandacht voor negatieve ervaringen is dat het doemdenken daardoor juist versterkt kan worden. Zo dreigt de burn-out een self-fulfilling prophecy te worden. ‘Alles wat je aandacht geeft, dat groeit. En dat versterkt soms de negativiteitsbias. Als slechts één persoon veel werkdruk ervaart en je gaat dat als team bespreken, dan wordt het ineens heel beladen voor iedereen en kun je elkaar aansteken. Deens onderzoek toonde aan dat burn-out besmettelijk is. Dat gaat zelfs zover dat mensen die met burn-outklachten het ene bedrijf verlaten, weer in dienst komen bij een ander bedrijf, en daar hun burn-outklachten als het ware overdragen op andere medewerkers. Natuurlijk moet je negatieve aspecten soms bespreken, maar pas op dat je het daarmee niet zwaarder en groter maakt.’ (bron: Intermediair)