Psychologische veiligheid begint bij het goede voorbeeld geven

De term ‘psychologische veiligheid’ is de laatste jaren booming en volop in het nieuws. Denk aan de schandalen bij The Voice, de onthullingen over het gedrag van Matthijs van Nieuwkerk of de giftige cultuur bij pretpark Plopsaland.

Kerndocent Jos van Diggelen voegde het thema daarom toe aan de leergang Psychologie in organisaties. ‘Ik vind het belangrijk dat leidinggevenden handvatten krijgen om hun organisaties psychologisch veiliger te maken,’ verklaart Van Diggelen. Van leidinggevenden wordt volgens hem soms een superheldenrol verwacht. ‘Uit onderzoek naar psychologische veiligheid blijkt dat leidinggevenden een grote rol hebben in het creëren van een omgeving, waarin werknemers risico’s durven te nemen en zich durven uitspreken.’

Voorbeeldfunctie
‘Vaak begint het bij een leidinggevende die zelf het goede voorbeeld geeft,’ aldus Van Diggelen. ‘Het kan bijvoorbeeld heel krachtig zijn om toe te geven dat je ‘iets ook niet weet’. Of dat je als leidinggevende iemand uitnodigt om mee te denken door te vragen : welke ideeën heb jij hierover? Dat heeft niet alleen een positieve invloed op de werknemers, maar biedt ook grote voordelen voor de organisatie. Wanneer werknemers nieuwe dingen durven te proberen en fouten durven te maken, draagt dit bij aan een creatief en innovatief werkklimaat.’

Dilemma’s
Hoe peil je psychologische veiligheid? Zo’n peiling stuit volgens de docent op een aantal dilemma’s, omdat het een gevoelig en kwetsbaar onderwerp is. ‘Op het moment dat een organisatie bijvoorbeeld zegt ‘we willen iets met psychologische veiligheid doen’, dan geef je eigenlijk indirect aan dat het misschien niet veilig is. Wil je die boodschap brengen als organisatie? Als je de psychologische veiligheid wil vergroten, zullen werknemers bovendien het risico moeten nemen om aan te geven dat ze zich bijvoorbeeld niet gehoord of veilig voelen. Maar als het niet veilig voelt, durven werknemers zich juist niet uit te spreken. Zo kom je vast te zitten in een vicieuze cirkel.’

Conditie opbouwen
‘Het klinkt misschien alsof psychologische veiligheid iets is wat je kunt ‘bereiken’, maar het is complexer dan dat. Het begrip is erg gelaagd en het gevoel van veiligheid kan per team in een organisatie verschillen. In het ene team kan het wel psychologisch veilig zijn en in het andere niet. Bovendien ben je nooit klaar.’

Het is volgens Van Diggelen vergelijkbaar met je conditie opbouwen: je moet hard werken om het gewenste niveau te halen, maar als je een tijdje niks doet zal je conditie weer minder worden. ‘Dit continue proces is hetzelfde bij psychologische veiligheid. Je zal met z’n allen hard moeten werken om het veilig te maken en te houden. Daarom is het ook zo belangrijk dat het aan bod komt in de leergang, zodat iedereen zich daar bewust van wordt.’ (bron: Gemeente.nu)